Górale Żywieccy zamieszkują rozległy obszar Kotliny Żywieckiej, miejscami wykraczając poza nią (na wschodzie). Charakterystycznym wyróżnikiem grupy jest strój, który w praktyce stanowi kryterium określające zasięg tej grupy oraz kultura duchowa, a także mocno wyodrębniony obszar zasiedlenia.
Zachodnia granica jest zarazem pochodną granicy politycznej przez kilka stuleci oddzielającej Żywiecczyznę od Śląska Cieszyńskiego. Górale żywieccy mieli znaczny udział w powstaniu młodszych grup góralskich: Orawiaków oraz górali czadeckich, do dziś odzwierciedlony w obliczu kulturowym tych grup oraz, częściowo ich gwarze.
Historia i współczesność Góralskiego Ruchu Regionalnego pokazuje, że Żywiecczyzna ogniskuje regionalizm góralski zachodniej części Góralszczyzny Polskiej odgrywając rolę analogiczną do tej, jaką dla całej Góralszczyzny Polskiej odgrywa Podhale. Wymownym świadectwem tego był Zjazd Górali Czadeckich, Żywieckich i Śląskich na Ochodzitej 13. sierpnia 2000 r., w ramach Światowego Zjazdu Górali Polskich.
Głównym ośrodkiem górali żywieckich jest Żywiec, jedynie miasto regionu, zarazem jednak, podobnie jak Jabłonków ośrodek odrębnej grupy mieszczańskiej.
Żywiecczyzna, wzorem całej Małopolski mazurzy, częściowo zachodzi tu rozwinięcie –ch w –k, silniej na wschód i północny–wschód od Żywca, która to część, wraz z zachodnim fragmentem obszaru Babiogórców i okolicami Andrychowa, bywa wyodrębniana pod względem dialektalnym (dialekty karpacko–podgórskie). Od zachodu w gwarze górali żywieckich zaznaczają się wpływy śląskie przejściem–ie w –i.
Na Żywiecczyźnie działają Oddziały Górali Żywieckich z siedzibą w Milówce, w Wilkowicach i w Szczyrku, działalnością swą obejmując także inne gminy powiatów żywieckiego i bielskiego. W Żywcu, w ramach Tygodnia Kultury Beskidzkiej odbywa się Festiwal Folkloru Górali Polskich.
Opracował: Julian Kowalczyk
